halep muharebesi (2012-16) ne demek?

Halep Muharebesi, Suriye İç Savaşı'nın bir parçası olarak, Halep şehrinde süren şiddetli çatışmalardır. Suriye'nin en kalabalık şehri olan Halep, 2012 yılından itibaren büyük çatışmalara sahne olmuş ve şehir büyük oranda tahrip edilmiştir. Halep'i kontrol etmenin önemi ve çatışmaların genişliği dolayısıyla savaşan gruplar Halep Muharebesi'ne savaşların anası ya da Suriye'nin Stalingrad'ı ismini vermişlerdir.¹² 12 Aralık 2016'da Suriye Devlet Televizyonundan yapılan açıklama ile birlikte Halep'in Özgür Suriye Ordusu'ndan alındığı kesinleşmiştir.³ Halep kontrol altına alındıktan kısa bir süre sonra Halep'in kuzeyinde bulunan siviller ve muhalif güçler tahliye edildi.⁴

Çatışmalar

2012 - Doğu Halep'in muhaliflerce ele geçirilmesi

Halep şehir merkezinde hükûmet karşıtı gösteriler, 2012 yılının Temmuz ayı itibarıyla tam savaş halini almıştır. Temmuz ayında muhalifler şehrin güney ve kuzeydoğu mahallelerinde tam kontrolü sağlamışlardır.⁵ Kürt gruplar da kuzeydeki Kürt mahallelerde YPG'nin öncülüğünde kendi birimlerini oluşturmuş ve burada denetimi ele geçirmişlerdir.

Ağustos 2012'de muhalifler Halep eski şehirdeki üç Hristiyan mahalleyi ele geçirmişlerdir. Kısa süre ordu bu bölgeleri geri almışlardır. Muhaliflerin Hristiyan bölgelerdeki kiliselere ve Hristiyanlara ateş açtığı iddia edilmiştir.⁶ Hristiyanların da muhaliflere karşı mahallelerini korumak için silahlandığı belirtilmiştir.⁷⁸

2012 yılının Ekim ayında muhalif güçler, Marat el-Numan'ı ele geçirerek Halep'teki ordu güçlerinin ana ikmal hattını kesmişlerdir.⁹ Savaşa Hizbullah'ın dahil olması güçleri değiştirecek ve hükûmet güçleri ikmal hattını ancak bir yıl sonra açabileceklerdir.¹⁰ PYD ile muhalifler arasında da çatışmalar meydana gelmiştir.¹¹

2013 - Karşılıklı taarruzlar

15 Ocak'ta Halep Üniversitesi'nde büyük bir patlama meydana gelmiş ve çoğu öğrenci 82 kişi ölmüştür.¹² 31 Ocak'ta Suriye Hava Kuvvetleri Kürt kontrolündeki Eşrefiye mahallesini bombalamış ve pek çok sivil ölmüştür. Üç gün önce de Suriye ordu tanklarının Şeyh Mesud mahallesini bombalaması hükûmetin tek düşmanının İslamcı muhalifler olmadığını da göstermiştir.¹³

Ekim-Aralık arasında Suriye ordusu Şam yolunu yeniden Halep'e açmak ve muhalif kuşatmasını kırmak için aralarında Hizbullahlı milislerin de bulunduğu büyük bir saldırı başlatmıştır. 2 aylık bu saldırı sonrasında Suriye ordusu Hanasır, El-Sefire, Tel Aran, Tel Hassel, 80.üs ve 20 civarında köy ve kasaba ele geçirmiş ve Halep otoyolunu yeniden güneyden gelecek takviyelere açmayı başarmıştır.¹⁴¹⁵

Kasım 2013 ile Şubat 2014 arasında da Suriye ordusu ilerlemeler kaydetmeye devam etmiştir. Halep Uluslararası Havalimanının kuzeyindeki bazı bölgeler ve 80. ordu üs tamamen ele geçirilmiştir. Aynı zamanda Suriye Ordusu Halep'in doğusunda da önemli mahalleleri ele geçirmiştir.¹⁶

Aralık 2013'te Suriye hükûmeti 'Kanopus Yıldızı' isimli büyük bir operasyon başlattığını duyurmuştur. Suriye hükûmeti, bu operasyon ile muhalifleri tamamen çevrelemeyi ve ikmal hatlarını tamamen kesmeyi amaçlamıştır.¹⁷

2014 - Suriye hükûmetinin muhalifleri kuşatma çabası

Ocak 2014'te muhalif güçler arasındaki anlaşmazlıklar derinleşmiştir. Muhalif gruplar DEAŞ'a karşı cephe almışlardır. DEAŞ, Halep şehir merkezinden atılmıştır.¹⁸ Suriye Ordusu güçleri, Ocak ayında el-Nakkarin ve Şeyh Yusuf mahallelerini ele geçirerek Halep endüstri bölgesine yönelik ilerlemeler kaydetmişlerdir.

Şubat ayından itibaren hükûmete bağlı askerler ve Hizbullah militanları 80.üs ve Şeyh Neccar endüstri alanına sızmaya başlamış ve bazı bölgeleri ele geçirmeye başlamışlardır.¹⁹ Doğu Halep'te muhaliflerin aldığı üst üste yenilgiler ilk defa dengeleri ciddi bir şekilde sarsmaya başlamıştır.

2014 yılının başından itibaren Halep şehrindeki Özgür Suriye Ordusu üstünlüğü hükûmet lehine değişmiştir. 2014 yılından itibaren hükûmet, şehir merkezini çevrelemeyi ve böylece muhaliflerin dış dünyayla bağlantısını kesmeyi planlamıştır.²⁰ 20 Ekim'de 'Kanopus Yıldızı' operasyonu sona ermiştir. Ordu muhaliflerin ikmal hatlarını tamamen kesemese de, Doğu Halep'teki tüm kenar mahalleler ele geçirilmiş ve böylece muhalifleri Halep merkezinde dışarıya bağlayan tek koridor olarak Kastillo geçidi kalmıştır.²¹ Suriye hükûmeti Ekim ayında Halep hapishanesinde 13 aydır süren kuşatmayı kırmış ve civarındaki sanayi bölgesini ele geçirmiştir. Bununla beraber, Halep'in birkaç kilometre kuzeyindeki stratejik Handarat köyü de ele geçirilmiş ve böylece muhaliflerin elindeki avantaj hükûmet güçlerinin lehine değişmiştir. Bir süre sonra Halep'in tamamen hükûmet güçleri tarafından kuşatılacağı yorumları yapılmıştır. Bununla beraber, Halep'in kuşatılması durumunda Türkiye'ye yoğun bir göç dalgasının olabileceği belirtilmiştir.²²

2015 - Muhalif taarruzu

Ocak ve Şubat aylarında Suriye Ordusu Kuzey Halep'te pek çok operasyona girişmiştir. Ne var ki, büyük bir ilerleme kaydedememişlerdir ve muhalifleri tamamen kuşatma amaçları başarısızlığa uğramıştır.²³ Özellikle stratejik Handarat kasabasının kontrolü için büyük çatışmalar meydana gelmiştir.

Muhalifler, 2015 yılının Mart ayında stratejik Handarat kasabasını geri almış ve Halep'te kontrolü yeniden sağlamışlardır.²⁴ İdlip ve Cisr eş Şuğur'da kazanılan zaferler muhalifleri cesaretlendirmiştir. Muhalifler İdlip'teki Fetih Ordusu yapılanmasını Halep'te kurarak Halep'i Suriye ordusu güçlerinden tamamen almak için hazırlıklara başladıklarını açıklamışlardır.²⁵ Ayrıca, Cisr eş Şuğur'un ele geçirilmesi Halep ilindeki Suriye ordusunun destek hattını da büyük oranda kesmiştir. Mayıs ayının başında Halep şehir merkezinde YPG ile muhalifler arasında bir gerginlik yaşanmışsa da anlaşmazlık giderilmiştir ve YPG ile muhalifler çatışma durumunda değillerdir.²⁶

2015 yılı itibarıyla Suriye ordusunun Halep'i tamamen çevreleme harekâtı başarısızlığa uğramıştır. Halep'teki muhalif gruplar Fetih Ordusu adıyla birleşmiştir. Böylece, Halep'in Suriye ordusundan alınması hedeflenmiştir.²⁷ Muhalifler, IŞİD'in Halep'in kuzeyindeki bölgelere saldırması ile operasyonu Temmuz ayına ertelenmek zorunda kalmışlardır. Suriye ordusuna Halep'te en büyük darbenin indirileceği bir anda, IŞİD'in muhaliflere saldırması ise hükûmet ile IŞİD'in arasında gizli bir ittifak olduğu iddialarını gündeme getirmiştir.²⁸

2 Temmuz 2015'te muhalif güçler Fetih Halep ve Ensar eş-Şeriat adları altında birleşmiş²⁹ ve Halep'in Suriye ordusundan alınması için büyük bir operasyon başlatmışlardır.³⁰ Operasyon sonucunda Halep'in batısında kısmi ilerleme kaydedilmişse de Suriye ordusu Halep merkezinden çıkarılamamıştır.³¹

Eylül ayında başlayan Rus hava saldırıları özellikle Halep kırsalında muhalifleri zor durumda bırakmıştır. IŞİD'i bombalamak amacıyla Suriye'de hava saldırısı gerçekleştiren Rusya'nın IŞİD'den başka aralarında cihadçıların da bulunduğu muhalifleri bombalaması sonucu, muhaliflerin Halep ve İdlip kırsalındaki ilerlemesi durmuştur.³²³³

Kasım 2015'te İdlip'in kuzeyindeki Fua ve Kefraya köylerini kurtarmak ve Halep'in kuzeydoğusundaki Kuveyris Askeri Havaalanı'ndaki kuşatmayı kaldırmak için yapılan saldırı sonucu yaklaşık 408 kilometrekarelik alan ordu güçlerinin eline geçmiş ve 2 yıldır IŞİD kuşatması altındaki Kuveyris Havaalanı Suriye ordusunun eline geçmiştir.³⁴³⁵

29 Kasım'da YPG ile Halepli muhalifler arasında Şeyh Mesud mahallesinde çatışmalar olduğu belirtilmiştir. Muhalifler, YPG'yi hükûmet ile işbirliği yapmakla suçlamış ve YPG'yi Kürt denetimindeki mahalleyi hükûmetin kullanmasına izin vermekle suçlamıştır. 4 Aralık'ta yeniden ateşkes sağlanmıştır.³⁶³⁷

Aralık 2015'te hükûmetin IŞİD kontrolündeki Halep'in doğu kırsalında ilerlemesi devam etmiştir.³⁸ Aynı zamanda çeşitli muhalif grupların elindeki Halep'in batı kırsalında da Suriye hükûmeti saldırılarını devam ettirmiştir.

2016 - Şeyh Maksud çatışmaları

Mart ayından itibaren Halep'in Şeyh Maksud mahallesinde YPG ile muhalifler arasında çatışmalar olduğu belirtilmiştir. Muhalifler, YPG'nin kendilerine saldırarak Halep şehir merkezini tamamen kuşatmak istediğini iddia etmişlerdir. El Nusra Cephesi'nin Şeyh Maksud mahallesine 100 roket attığı belirtilmiştir.³⁹ 9 Mart'ta YPG, muhaliflerin Halep'te kimyasal saldırı düzenlediğini iddia etmiştir.⁴⁰ 11 Mart'ta muhaliflerin Şeyh Maksud mahallesini bombaladığı belirtilmiştir.⁴¹

Mayıs ayının sonları ve Haziran ayında da muhalifler Şeyh Maksud mahallesini sık sık havan topları ve roketler ile hedef almışlardır.⁴²⁴³

Suriye hükûmetine bağlı güçler, Halep'in muhalif kontrolündeki merkezini dış dünyaya bağlayan tek yol olan Kastillo yolunu sık sık hedef almışlardır.⁴⁴ Bunun yanında hükûmet güçleri, Halep'teki sivillere yönelik de pek çok kez havadan saldırılar gerçekleştirmiştir.⁴⁵⁴⁶ Rus savaş uçaklarının da pek çok kez Halep'te saldırı gerçekleştirdiği iddia edilmiştir.⁴⁷ Rusya bu iddiaların hiçbirini kabul etmemiştir.

2016- Şehrin kuşatma altına alınması ve Suriye Ordusunun ilerleyişi

Temmuz 2016

2-3 Temmuz'da, Suriye Ordusu Kastillo yoluna 2 kilometre yaklaşacak kadar Mellah çiftliklerinin güneyinde ilerleme gösterdi.⁴⁸⁴⁹ Aynı gün içerisinde, ordu el-Leyremun Mahallesindeki Şebeyb fabrikasını ve civar binaları kontrol altına aldı. Muhaliflerin Mellah çiftliklerine düzenledikleri karşı saldırı başarıyla önlendi.⁵⁰⁵¹

7 Temmuz'un geceyarısında hükûmet yanlısı güçler Mellah çiftliklerinin güneyinde kontrolü ele aldı.⁵² Ordu, Kastillo yoluna bakan bir tepeyi alarak⁵³⁵⁴ bölgeyi ateş kontrolü altına almayı sağladı.⁵⁵ Muhaliflerin tepeyi almak için karşı saldırısı Suriye Ordusu birlikleri tarafından geri püskürtüldü.

Birkaç gün sonra, ordu birlikleri Leyremun, Beni Zeyd ve el-Halidiye mahallelerinde ilerlemeye geçti. Bu süre zarfında ordu birlikleri Sadkop Gaz Deposu'nu ele geçirdi.⁵⁶⁵⁷

13 Temmuz akşamı itibarıyla ordu el-Halidiye mahallesinin tamamını ve el-Leyremun sanayi bölgesinin çoğu kısmında kontrolü sağladı.⁵⁸

17 Temmuz tarihinde, Ordu ve Hizbullah birlikleri Kastillo yoluna ulaşarak yolun kontrolünü sağladı. Bu hamleyle, muhaliflerin elinde bulundurduğu Doğu Halep tamamen kuşatılmış oldu⁵⁹⁶⁰⁶¹ ve el-Leyremun çevresi ordunun ateş kontrolü altına alındı.⁶²

23 ve 25 Temmuz tarihleri arasında ordu birlikleri tekstil fabrikasını ele geçirerek el-Leyremun'da ilerleme gösterdi.

26 Temmuz'da, el-Leyremun mahallesi yoğun çatışmalar sonucunda ordu kontrolüne geçti.⁶³⁶⁴⁶⁵

27 Temmuz'da, muhalif güçler Halep'teki Kürt mahallesi Şeyh Maksud'a saldırmalarına rağmen saldırıları geri püskürtüldü. Saldırının ardından SDG güçlerinin muhaliflerin elinde bulundurduğu Beni Zeyd gençlik konutlarını ele geçirmesiyle birlikte Suriye Ordusunun kente giden askeri ikmal yollarının tamamen kontrole alınmasına dair resmi açıklaması geldi.⁶⁶ 28 Temmuz'da ordu birlikleri Beni Zeyd mahallesinde kontrolü tamamiyle sağladı.⁶⁷⁶⁸⁶⁹

Temmuz-Ağustos 2016

31 Temmuz tarihinde Fetih Ordusu şehrin güneyinden ve kuzeyinden kuşatmayı kırmak için karşı taarruza geçti. Muhalifler, şehrin güneyindeki Hikmet okulunu ele geçirerek ordunun savunma hatlarını zayıflattı.⁷⁰ 31 Temmuz gecesi 1070 konutları da muhaliflerin eline geçti.⁷¹⁷²

1 Ağustos'ta, muhalifler ilerlemelerini devam ettirerek el-Esad ordu okuluna bakan Müşrife köyünü ele geçirdi.⁷³⁷⁴

5 Ağustos'ta, muhalifler ordu akademisine karşı saldırıya geçti⁷⁵⁷⁶ ve akademinin yarısından çoğu muhalif kontrolüne geçti.⁷⁷⁷⁸ el-Esad Ordu Akademisinin ele geçirilmesinden kısa bir süre sonra muhalifler Ramuseh Mahallesine saldırarak mahallenin kontrolünü ele geçirdi. Muhalif karşı taarruzunun başlangıcından itibaren çoğunluğu muhaliflerin Suriye Ordusu kontrolündeki Batı Halep'e saldırıları sonucu ölmüş olmak üzere en az 130 sivil öldü.⁷⁹

Ağustos-Eylül 2016

11 Ağustos'ta El-Nusra Hanasır-İsriye ikmal yoluna saldırmalarına rağmen başarılı olamadı.⁸⁰

11 ve 17 Ağustos tarihleri arasında, Suriye Ordusu 1070 konutları başta olmak üzere bazı karşı taarruzlar düzenledi.⁸¹⁸²⁸³ 17 Ağustos tarihi itibarıyla Suriye Ordusu bölgenin %70'ini kontrol altına aldı.⁸⁴⁸⁵

1070 konutlarının çoğunluğunda kontrol sağlandıktan sonra hükûmet yanlısı güçler Hava Üssüne saldırıya başladı. Yoğun çatışmalar aralıksız bir şekilde devam etmesine rağmen Suriye Ordusu bölgede tamamen kontrolü sağladı.⁸⁶⁸⁷ Böylelikle Suriye Ordusu kuşatmayı tekrar başarıyla sağlamış oldu.⁸⁸

21 Ağustos'ta, Suriye Ordusu Han Tuman-Ramuseh yoluna bakan el-Karasi yakınındaki Um Kara tepesini ele geçirdi.⁸⁹⁹⁰ Muhaliflerin tepeyi geri alma girişimleri başarısız oldu.⁹¹

5 Eylül'de Halep güneyindeki muhaliflerin savunma hatları çatırdamaya başladı. Böylelikle Suriye Ordusu bölgede hızlı bir şekilde ilerleme fırsatını ele geçirmiş oldu.⁹²⁹³⁹⁴

Ordu birlikleri 6-8 Eylül tarihleri arasında Ramuseh mahallesinin tümünü kontrol altına alarak^9596979899 Batı Halep'e ikmal yolunu tekrar açmış oldu.¹⁰⁰

10-11 Eylül'de, Suriye Ordusu ve müttefik kuvvetleri 1070 konutları ve el-Amiriye mahallesinde ilerlemeye devam etti. Ayrıca Hikmet Okulunu başarıyla kontrol altına aldılar.^101102103

Ordu birliklerinin ilerleyişi

Suriye Ordusu, kuşatmayı tamamen sağlamlaştırmasının ardından Halep'in doğusunda saldırıya geçti. Birçok mahallede hızlı bir şekilde ilerleme gösteren Suriye Ordusu ve müttefik kuvvetleri, Halep'in %93'ünü kontrol altında tutmaktadır.¹⁰⁴

Suriye Ordusunun zaferi

Suriye Ordusunun ilerleyişinin neticesinde ordu güçleri Halep şehrinde kesin zaferi ilan etti.¹⁰⁵

Savaşta sivillerin durumu

Halep savaş öncesi Suriye'nin en kalabalık şehri olduğundan dolayı, savaş ile birlikte Halep'ten büyük bir göç dalgası meydana gelmiştir. Halep şehrinde elektrik ve su, muhaliflerin kontrolü altındaki bölgelerde çok nadir bulunmaktadır. Suriye hükûmetinin bilinçli olarak muhalif bölgelerdeki halka su ve elektrik vermediği iddia edilmiştir.¹⁰⁶ Ek olarak, hükûmetin muhalif kontrolündeki bölgelere ilaç ve gıda gönderilmesine de izin vermediği ve sivilleri kuşatarak açlıktan zayıflatma politikası güttüğü de belirtilmiştir.¹⁰⁷

Suriye Ordusu Halep'te sık sık varil bombalarıyla hedef gözetmeksizin sivillere saldırılar gerçekleştirmektedir. 2012'de çatışmalar başladığından beri binlerce sivil ölmüştür.¹⁰⁸ Muhalifler aynı zamanda hükûmet güçlerini hedef gözetmeksizin sivilleri hedef almakla suçlamaktadır.¹⁰⁹ Eylül 2015'ten itibaren Rusya'nın da hava saldırıları gerçekleştirmesi sonucu, sivil kayıplarda artış yaşanmıştır. Rusya ve Suriye hava kuvvetlerinin hava saldırılarında uluslararası hukuka aykırı bir şekilde misket bombası kullanıldığı belirtilmiştir.¹¹⁰ Mart 2016'da Uluslararası Af Örgütü, Rusya'nın kasıtlı olarak hastahaneleri vurduğunu iddia etmiştir.¹¹¹

Birleşmiş Milletler, Halep'te sivillerin yaşadığı kötü şartlara dikkat çekmiştir. Bunun yanında Halep'e insani yardım göndermiştir.Bu yardımların hükûmet ve IŞİD tarafından kasıtlı olarak engellendiği de gündeme gelmiştir. BM ayrıca Halep'in savaş dolayısıyla en fazla dışarıya göç veren şehir olduğu belirtmiştir.¹¹²

Halep'te Hristiyanların durumu da pek çok kez gündeme gelmiştir. Muhaliflerin kasıtlı olarak Hristiyan bölgelere füze attığı ve dini mekanları hedef aldığı iddia edilmiştir.¹¹³ Halepli Hristiyanlar, Batılı devletleri İslamcı militanların tehditlerine karşı sessiz kalmakla ve Hristiyanları korumamakla eleştirmiştir.¹¹⁴ Hristiyanlar, savaşı muhaliflerin kazanması durumunda radikal grupların kontrolü ele alması ve Hristiyanlara zarar vermesinden korkmaktadırlar. Bundan dolayı çatışmalara fazla dahil olmasalar bile, büyük oranda hükûmetin yanında yer aldıkları belirtilmektedir.¹¹⁵

Halep'te yaşayan pek çok Ermeni de Halep'i terk ederek Ermenistan başta olmak üzere çevre ülkelere kaçmak zorunda kalmıştır. Ermenistan Halep Ermenilerine insani yardım göndermiştir.¹¹⁶

Tepkiler

İç Tepkiler

• - Devlet Başkanı Beşşar Esad, Halep'te ateşkese gidilmesini öngören Birleşmiş Milletler planını Türkiye'nin bozduğunu iddia etti.¹¹⁷

• Suriye - Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonu Resmi Sözcüsü Salim Muslat, Suriye’de güvenli bölge oluşturmayı şu ana kadar resdeden BM Güvenlik Konseyi’nin hükûmetin savaş uçaklarının işlediği katliamlardan sorumlu olduğunu savundu.¹¹⁸

Dış Tepkiler

• – Dışişleri Bakanı Laurent Fabius, Esad'in halkına karşı ağır silahlarla bir katliama girişme çabasında olduğunu belirtti.¹¹⁹

• – Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Başkanı Sait Celili, Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad ile Şam'da görüştü ve İran'ın Suriye'nin yanında olacağını yineledi.¹²⁰

• – Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, 9 Eylül 2012'de Halep'te meydana gelen 'terörist' saldırıları kınadı ve Batı'yı muhaliflere bu tür saldırılardan vazgeçmeleri için baskı yapmaya çağırdı.¹²¹

• – Başbakanı Ahmet Davutoğlu, Türkiye ile Halep arasındaki koridorun, Halep halkının güvenliği için kapanmamasını istediklerini söyledi, "Türkiye'nin Halep ile irtibatını kesecek gelişmeleri engellemek için gereken tedbirler alınır" dedi.¹²²

• – Dışişleri Bakanı William Hague, "Dünya Halep'teki katliamları önlemek için harekete geçmelidir" dedi.¹²³

• – Suriye hükûmetinin Halep'te katliam yapacağına dair izlenimlerini aktardı ve hükûmetin bu yönde planları olduğu belirtildi.¹²⁴

• – BM Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura, Suriye hükûmetinin Halep'te pazar yerine düzenlediği varil bombalı saldırıları kınayarak, sivillere yönelik saldırıyı "vahşet" olarak nitelendirdi.¹²⁵

Kaynakça

Orijinal kaynak: halep muharebesi (2012-16). Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

1. ↩
2. ↩
3. ↩
4. ↩
5. ↩
6. ↩
7. ↩

8. Suriye hükûmeti, Türkiye'yi muhaliflere silah sağlamakla suçlamıştır. Muhalifler ise bu iddiaları reddetmiş ve elindeki silahların çoğunun hükûmete bağlı kuvvetlerden ele geçirdikleri silahlar olduklarını ifade etmişlerdir.http://www.euronews.com/2012/09/19/aleppo-under-fire/ ↩

9. ↩
10. ↩
11. ↩
12. ↩
13. ↩
14. ↩
15. ↩
16. ↩
17. ↩

18. http://www.abc.net.au/news/2014-01-09/al-qaeda-linked-group-isis-driven-out-of-aleppo2c-syria2c-reb/5191482 ↩

19. ↩

20. http://www.aljazeera.com.tr/haber/halepin-hayat-koridoru-tehlikede ↩

21. ↩
22. ↩
23. ↩
24. ↩
25. ↩
26. ↩
27. ↩

28. http://setav.org/tr/iside-vurunca-cikan-ses/yorum/22940 ↩

29. ↩
30. ↩
31. ↩
32. ↩
33. ↩
34. ↩
35. ↩
36. ↩
37. ↩
38. ↩
39. ↩
40. ↩
41. ↩
42. ↩
43. ↩
44. ↩
45. ↩
46. ↩
47. ↩
48. ↩
49. ↩
50. ↩
51. ↩
52. ↩
53. ↩
54. ↩
55. ↩
56. ↩
57. ↩
58. ↩
59. ↩
60. ↩
61. ↩
62. ↩
63. ↩
64. ↩
65. ↩
66. ↩
67. ↩
68. ↩
69. ↩
70. ↩
71. ↩
72. ↩
73. ↩
74. ↩
75. ↩
76. ↩
77. ↩
78. ↩
79. ↩
80. ↩
81. ↩
82. ↩
83. ↩
84. ↩
85. ↩
86. ↩
87. ↩
88. ↩
89. ↩
90. ↩
91. ↩
92. ↩
93. ↩
94. ↩
95. ↩
96. ↩
97. ↩
98. ↩
99. ↩
100. ↩
101. ↩
102. ↩
103. ↩
104. ↩
105. ↩
106. ↩
107. ↩
108. ↩
109. ↩
110. ↩
111. ↩
112. ↩
113. ↩
114. ↩
115. ↩
116. ↩
117. ↩
118. ↩
119. ↩
120. ↩
121. ↩
122. ↩
123. ↩
124. ↩
125. ↩

Kategoriler